Por que somos tan diferentes dos nosos antepasados si levamos os mesmos
xenes? Un equipo de investigadores, entre eles varios españois, acaba de
dar un gran paso para comprender como nosa especie vai cambiando ao
longo do tempo. O segredo, segundo un estudo que se publica hoxe en
Science, pode estar no Epigenoma. Os científicos lograron, por primeira
vez, reconstruír o Epigenoma do Home de Neanderthal e do Home de
Denisova, cos que estamos emparentados genéticamente, e comparouno
despois co noso.
A xenética segue revolucionando a Paleontología. A posibilidade de
analizar o ADN de antigas especies humanas e comparalo despois co noso
converteuse, durante os últimos anos, nun filón científico de
información que non deixa de deparar sorpresa tras sorpresa.
Secuenciar ADN antigo, por exemplo, permitiu aos investigadores saber
como os sutís cambios xenéticos que separan aos antigos humanos de nós
fóronse producindo. E como, xa que logo, fómonos/fómosnos facendo máis e
máis diferentes dos nosos parentes extintos máis próximos, como o home
de Neanderthal ou os denisovanos.
Pero non todo consiste en alterar a secuencia de determinados xenes para
que se produzan diferenzas apreciables e hereditarias. Existen, de
feito, mecanismos moito máis sutís que contribúen a regular a forma en
que se expresan un gran número de xenes, pero que non modifican a súa
estrutura nin a súa secuencia de nucleótidos. Mecanismos que non
dependen só de factores xenéticos, senón que poden ser postos en marcha
por circunstancias externas, como o medio ambiente ou, ata, as
experiencias persoais de cada individuo.
Esa é a razón, por exemplo, de que un xene determinado e presente en
dous individuos diferentes compórtese de forma distinta en cada un
deles. A regulación epigenética, pois, cambia a forma en que os xenes
exprésanse, pero non a base de cambiar "pezas" na secuencia de ADN,
senón a través dunha variada serie de procesos, entre os que se inclúe o
da metilación do ADN, que controla cando e como son activados e
desactivados os xenes que controlan o desenvolvemento do noso organismo.
A rama da Ciencia que estuda estes cambios chámase Epigenética e agora,
por primeira vez, un grupo internacional de investigadores, entre eles
varios españois, comparou o epigenoma dos neandertales e os denisovanos
co dos humanos actuais.
Enfermidades neurológicas e psiquiátricas
Nun estudo que se publica hoxe en Science, os científicos explican como a
Epigenética influíu nas diferenzas entre eses grupos humanos. A Ciencia
non sabe aínda como a regulación epigenética cambia ao longo do tempo,
pero sospeitan que é máis que probable que inflúa de forma decisiva na
modificación dun bo número de trazos e características entre as antigas
poboacións humanas e as da actualidade. As mostras de ADN empregadas
neste traballo foron as mesmas que serviron para a secuenciación
xenética do ADN neandertal e do ADN denisovano, publicados ambos fai uns
meses.
Dirixido por David Gokhman, da Universidade Hebrea de Jerusalén, no
estudo tamén participou Svante Pääbo, de Instituto Max Planck de
Antropología Evolutiva en Leipzig, así como os españois Mario Fraga, do
Centro Nacional de Biotecnología (do CSIC) e da Universidade de Oviedo e
J.A. Riancho, da Universidade de Cantabria.
Os investigadores, pois, lograron reconstruír os "mapas" de metilación
(o principal mecanismo epigenético) de neandertales e denisovanos. E
compararon despois eses mapas co dos humanos actuais para ver as
diferenzas. O equipo logrou identificar máis de 2.000 zonas de
metilación diferentes, entre elas a que inflúe na estrutura do corpo e a
distribución dos membros. E tamén acharon que varias zonas con grandes
diferenzas na metilación entre humanos antigos e modernos teñen o dobre
de probabilidades de estar asociadas a xenes relacionados con
enfermidades neurológicas e distintos trastornos psiquiátricos.
Para Mario Fraga, "a determinación dos genomas e os epigenomas dos nosos
antecesores é fundamental para entender os mecanismos moleculares
responsables de que sexamos como somos. Algunhas das diferenzas nos
patróns epigenéticos que identificamos neste traballo afectan a xenes
relacionados co desenvolvemento dos ósos e poderían explicar as
diferenzas entre o esqueleto desas especies antigas e os humanos
actuais".
Outras das diferenzas detectadas afectan a xenes relacionados co sistema
cardiovascular e o sistema nervioso, e que se asociaron con
enfermidades como o Alzheimer ou a esquizofrenia. ?Aínda que polo
momento descoñécense os factores que deron lugar a esas diferenzas, xa
que os patróns epigenéticos están influídos tanto polas propias
características xenéticas como polas condicións ambientais, xorde o
interrogante de si eses trastornos, tan frecuentes na sociedade actual,
reflicten unha predisposición inherente á nosa especie ou son, pola
contra, consecuencia da forma de vida e a contorna no que discorre a
nosa existencia?, conclúe o investigador.
No hay comentarios:
Publicar un comentario